Overview
Finalne zużycie energii w Polsce wzrastało o 1,5% rocznie pomiędzy 2000 i 2021 rokiem, osiągając 73,3 Mtoe (z korektą klimatyczną). Największym konsumentem energii był sektor transportu z udziałem wynoszącym 32%. Sektor gospodarstw domowych, którego udział w 2021 r. wyniósł 29,5%, stał się drugim co do wielkości konsumentem. Zużycie energii trzeciego największego konsumenta - przemysłu - obniżało się o 0,1%/rok w prezentowanym okresie i stanowiło 22% zużycia energii końcowej w 2021 r. Sektor usług, ze względu na szybki wzrost zużycia (2.4%/rok), zwiększył swój udział do 11,5% zużycia końcowego. Zużycie energii w rolnictwie zmniejszało się o 0,1%/rok i jego udział wyniósł 5% w 2021 r.
Figure 1: Final energy consumption by sector (normal climate)
Source: ODYSSEEEfektywność energetyczna w Polsce poprawiała się o 1,6%/rok w okresie 2000-2021. Większość poprawy została odnotowana w pierwszej połowie tego okresu (2,4% rocznie w latach 2000–2009 oraz 0,9% rocznie w latach 2009-2021). Najbardziej znaczącą poprawę osiągnięto w przemyśle, w którym efektywność energetyczna poprawiała się o 3,7%/rok. W sektorze mieszkaniowym obserwujemy niewielki postęp po roku 2004 (0,7%/rok). Efektywność energetyczna transportu poprawiała się o 0,7% rocznie do 2011 r., o 2,8%/rok w latach 2011-2014, natomiast w dalszych latach nie odnotowano poprawy.
Figure 2: Technical Energy Efficiency Index
Source: ODYSSEETable 1: Sample of cross-cutting measures
| Measures | NECP measures | Description | Expected savings, impact evaluation | More information available |
|---|---|---|---|---|
| Energia Plus | yes | Celem programu „Energia Plus” jest zmniejszenie negatywnego oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko. Obejmuje to m.in. poprawę jakości powietrza, poprzez wsparcie przedsięwzięć inwestycyjnych. Naborem objęte są zróżnicowane rodzaje przedsięwzięć, w tym m.in. te obejmujące zmniejszanie zużycia surowców pierwotnych (lub prowadzące do zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów) w instalacjach produkcyjnych lub urządzeniach przemysłowych; przedsięwzięcia, które przyczyniają się do poprawy jakości powietrza poprzez obniżenia wielkości emisji spalania ze źródeł o łącznej mocy w paliwie większej od 50 MW; inwestycje związane z sieciami dystrybucyjnymi/przesyłowymi, w których do produkcji energii wykorzystuje się OZE, oraz ciepło odpadowe i z kogeneracji. | Program jest realizowany w latach 2019-2025, a zobowiązania w postaci podpisywania umów zawierane były do końca 2023 roku. Szacowana wartość zmniejszenia zużycia energii pierwotnej wynosi co najmniej 500 000 GJ/rok, zmniejszenia zużycia surowców pierwotnych co najmniej 1 700 000 Mg/rok, a zmniejszenie emisji CO2 minimum 150 000 MG/rok. | Link |
Buildings
Zużycie energii na ogrzewanie w gospodarstwach domowych na m² z korektą klimatyczną zmniejszało się średnio o 0,7% rocznie w latach 2000-2021. Najwyższe zużycie zostało zaobserwowane w 2018 r. i wyniosło 16,3 kgoe/m². W kolejnych latach obserwowany jest spadek zużycia energii na m² o 5,2%/rok. Zużycie energii według kierunków użytkowania na 1 gospodarstwo domowe wzrosło znacząco w latach 2000-2021: w przypadku sprzętów elektrycznych i oświetlenia o 20,5%, do 0,15 toe/mieszkanie, w przypadku ogrzewania wody o 1,5% do 0,28 toe/mieszkanie, spadek nastąpił w przypadku gotowania o 9,7% do 0,14 toe/mieszkanie.
Figure 3: Energy consumption of space heating per m² (normal climate)
Source: ODYSSEEFigure 4: Energy consumption per dwelling by end-use (except space heating)
Source: ODYSSEEW 2021 r. zużycie energii w gospodarstwach domowych wynosiło 22,2 Mtoe, jest to wzrost o 29,1% w porównaniu z 2000 r. W omawianym okresie 2000-2021 oszczędności energii obniżyły zużycie energii w gospodarstwach domowych o 4,4 Mtoe, natomiast czynnikami wpływającymi na wzrost zużycia energii były klimat (wzrost o 1,4 Mtoe), większa liczba mieszkań (o 3,8 Mtoe), większa powierzchnia mieszkań (o 2,4 Mtoe) oraz pozostałe czynniki (o 1,8 Mtoe).
Figure 5: Main drivers of the energy consumption variation of households
Source: ODYSSEEW 2021 r. zużycie energii na 1 pracownika wzrosło o 17,1% w porównaniu z 2000 r. Największe zużycie zaobserwowano w 2011 roku (wzrost o 38,7% w porównaniu z 2000 r.).
W 2021 r. zużycie energii elektrycznej na 1 pracownika wzrosło o 35,7% w porównaniu z 2000 r., jest to największe zużycie w latach 2000-2021.
Figure 6: Energy and electricity consumption per employee (normal climate)
Source: ODYSSEETable 2: Sample of policies and measures implemented in the building sector
| Measures | Description | Expected savings, impact evaluation | More information available | More information available |
|---|---|---|---|---|
| Ciepłe Mieszkanie | Program ma na celu poprawę jakości powietrza, jak również zmniejszenie emisji pyłów i gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznych. Dedykowany dla lokali mieszkalnych, które znajdują się w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych. | Planowana wartość zmniejszenia zużycia energii końcowej wynosi 2 061 810 GJ/rok. | Link | |
| Fundusz termomodernizacji i remontów | Podstawowym celem Funduszu jest zapewnienie pomocy finansowej inwestorom realizującym projekty w zakresie termomodernizacji remontów budynków. | Fundusz funkcjonuje od 1999 r. Zgodnie z Krajowym planem na rzecz energii i klimatu na lata 2021- 2030 przewiduje się oszczędności energii końcowej wynoszące: 70 ktoe/rok, a ogółem w 10-letnim okresie: 10 x 70 = 700 ktoe | Link | |
| Moje Ciepło | Program ma na celu wsparcie zakupu oraz montaży pomp ciepła dla nowych budynków jednorodzinnych. Przyczyni się to do ograniczenia zjawiska niskiej emisji oraz wzrostu udziału OZE w finalnym zużyciu energii. | Planowana wartość wskaźnika wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych – co najmniej 450 MW i zmniejszenie emisji CO2 o co najmniej 65 00 Mg CO2/rok. | Link | |
| Poprawa jakości powietrza poprzez wymianę źródeł ciepła w budynkach wielorodzinnych – pilotaż | Celem programu jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła, a także poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Pilotaż na terenie województwa zachodniopomorskiego. | Planowana wartość zmniejszenia zużycia energii końcowej o co najmniej 15 8400 GJ/rok oraz ograniczenie emisji pyłu PM10 o co najmniej 14 Mg/rok. | Link |
Transport
W 2021 r. udział samochodów osobowych w zużyciu energii w transporcie wyniósł 52,3% i wzrósł o 2,3 punktów procentowych w porównaniu z 2000 r., a udział samochodów ciężarowych wyniósł 43,4% (znaczny wzrost o 9,8 punktów procentowych w porównaniu z 2000 r.). Udział pozostałych środków transportu był niewielki i zmalał.
Figure 7: Transport energy consumption by mode
Source: ODYSSEEW 2021 r. udział samochodów osobowych w krajowym ruchu pasażerskim wyniósł 85,3%, jest to znaczny wzrost udziału o 25,7 punktów procentowych w porównaniu z 2000 r. Udział autobusów i pociągów wyniósł 7,8% i 6,9% odpowiednio – znaczne spadki udziału w porównaniu z 2000 r. o 19,4 i 6,3 punktów procentowych odpowiednio.
Figure 8: Modal split of inland passenger traffic
Source: ODYSSEEW 2021 r. udział transportu drogowego w krajowym ruchu towarowym wyniósł 77,7%, jest to znaczny wzrost udziału o 28,1 punktów procentowych w porównaniu z 2000 r. Udział transportu kolejowego wyniósł 22,3%, co stanowi znaczny spadek udziału o 27,0 punktów procentowych w porównaniu z 2000 r. Transport wodny towarów pozostał marginalny.
Figure 9: Modal split of inland freight traffic
Source: ODYSSEEZużycie energii w transporcie wzrosło 2,4-krotnie od 2000 r., najważniejszym czynnikiem był wzrost przewozów pasażerskich i towarowych, który przyczynił się do wzrostu zużycia o 7,2 Mtoe. Zmiana rodzaju transportu z transportu publicznego na samochody prywatne w przypadku pasażerów i z pociągów na transport drogowy w przypadku towarów powiększyła zużycie o 4,2 Mtoe, a inne czynniki o kolejne 4,6 Mtoe. Oszczędności energii (2,2 Mtoe) częściowo zrównoważyły wpływ tych efektów.
Figure 10: Main drivers of the energy consumption variation in transport
Source: ODYSSEETable 3: Sample of policies and measures implemented in the transport sector
| Measures | Description | Expected savings, impact evaluation | More information available | More information available |
|---|---|---|---|---|
| Mój elektryk | Program ma na celu dofinansowanie przedsięwzięć polegających na obniżeniu zużycia paliw emisyjnych w transporcie poprzez wsparcie finansowe w zakupie lub leasingu pojazdów zeroemisyjnych. | Szacowana wartość zmniejszenia emisji CO2 wynosi co najmniej 52 700 Mg, pyłu PM10 o 0,37 Mg/rok i tlenków azotu o 50 Mg/rok. | Link | |
| Zielony transport publiczny (Faza I) | Program jest dedykowany dofinasowaniu przedsięwzięć polegających na obniżeniu wykorzystania paliw emisyjnych w publicznym transporcie zbiorowym. | W ramach implementacji projektu zostaną uniknięte emisje zanieczyszczeń do powietrza w wysokości co najmniej 16 155 CO2 Mg/rok, pyłu PM10 o 0,046 Mg/rok i tlenków azotu o 11,94 Mg/rok. | Link |
Industry
Udział trzech najwięcej zużywających energii przemysłów (papierniczego, chemicznego i mineralnego) zwiększył się z 46% w 2000 r. do 49% w 2021 r. Największym konsumentem energii był przemysł mineralny (wzrost zużycia o 24%). Na drugim miejscu znajduje się przemysł chemiczny po spadku zużycia o 17%. Zużycie przemysłu papierniczego wzrosło o 38%.
Figure 11: Final energy consumption of industry by branch
Source: ODYSSEEW latach 2000-2021 nastąpił znaczny spadek zużycia energii na tonę produkcji stali, papieru oraz cementu, co oznacza poprawę efektywności wykorzystania energii podczas produkcji. W 2021 r. zużycie jednostkowe energii na produkcję stali obniżyło się o 35% w porównaniu z 2000 r., zużycie jednostkowe na produkcję papieru obniżyło się o 40%, zaś zużycie jednostkowe na produkcję cementu obniżyło się o 20%.
Figure 12: Unit consumption of energy‐intensive products (toe/t)
Source: ODYSSEEWzrost aktywności w branżach przemysłowych przyczynił się do zwiększenia zużycia energii od 2000 r. o 13,3 Mtoe. Z drugiej strony oszczędności energii (11,8 Mtoe) i zmiany strukturalne (1,7 Mtoe) w kierunku mniej energochłonnej produkcji doprowadziły do zmniejszenia zużycia. W rezultacie zużycie energii w przemyśle obniżało się w tempie 0,1%/rok w tym okresie.
Figure 13: Main drivers of the energy consumption variation in industry
Source: ODYSSEETable 4: Sample of policies and measures implemented in the industry sector
| Measures | Description | Expected savings, impact evaluation | More information available | More information available |
|---|---|---|---|---|
| Przemysł energochłonny – OZE | Program ma na celu zmniejszenie emisyjności energochłonnych branż polskiego przemysłu poprzez zwiększenie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. | Szacowane zmniejszenie emisji CO2 w wyniku realizacji projektu wynosi co najmniej 95 000 Mg/rok, ilość wytworzonej energii ze źródeł odnawialnych 130 000 MWh/rok i utworzenie dodatkowej zdolności wytwarzania energii elektrycznej 85 MWe. | Link | |
| Przemysł dla transformacji – zwiększenie potencjału przedsiębiorstw do produkcji rozwiązań zero i niskoemisyjnych | Program jest dedykowany rozwojowi gospodarki niskoemisyjnej i bezemisyjnej przez wspieranie przemysłu z myślą o sektorach czystej mobilności i energii. | Jednym ze wskaźników osiągnięcia celu jest utworzenie dodatkowej zdolności wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych o co najmniej 1000 MW/rok. | Link |
